MONITORING TOKA REKE BORANjE U DONjOJ TREŠNjICI – Izveštaj

Dana 30. marta 2025. godine (nedelja) realizovana je akcija čiji cilj je bio fotografisati sve smeće u reci i na obalama reke od lokaliteta Skakavac do ušća reke Boranje u Drinu u Amajiću kako bi se dijagnostikovao obim problema na osnovu čega bi se predložile mere lokalnoj samouporavi.

 

Prisustvovalo je 23 planinara. Posebno nam je drago da je bilo mladih i dece.

Posebnu zahvalnost odajemo članovima Planinarskog društva „Mladost“ iz Zvornika.

 

Akcija je uspešno realizovana prema  dogovorenom planu.

– Okupljanje u Amajiću bilo je od 9:30 do 10:00.

– Usledio je odlazak automobilima iz Amajića do Skakavca.

– Iznet je cilj akcije, podeljeno osveženje i hrana, napravljena je grupna fotografija i započet monitoring.

– Planinari su vršili foto i video dokumentovanje. Fotografije su objedinjene i samo jedan deo njih je ovde prikazan.

– Osveženje je bilo u centru sela, kod škole, kao i na samom kraju akcije kod ušća Boranje u Drinu.

– Odvoženje vozača do svojih automobila radi povratka.

 

Planinarima je usput ispričano o nekim istorijskim znamenitostima Amajića i Donje Trešnjice kao i o poreklu imena pojedinih toponima.

 

Lepu reakciju je izazvala poseta Erića vodenici gde su Ljubinka i Savo Bojić mleli kukuruz, što je planinarima bilo zanimljivo da vide i da porazgovaraju sa meštanima.

 

Opšti zaključak je bio da je priroda Donje Trešnjice i Amajića nestvarno lepa. Reka Boranja je pravi biser a njen tok je bajkovito lep i zanimljiv. Međutim, ružnu sliku stvara to što je, prema mišljenju gostiju, pored ovako lepe i male reke izuzetno velika količina smeća, što se može videti i na fotografijama.           

 

Na istni način biće urađen monitoring rečnih tokova u Velikoj Reci, Radalju i Donjoj Borini. Dogovoreno je da naredna akcija bude u Velikoj Reci, kao i da se i mi odazovemo na pozive gostiju i uzmemo učešće u sličnim akcijama koje će oni organizovati.

 

Nakon završenomg monitoringa toka sve četiri reke podaci će biti objedinjeni i lokalnoj samoupravi ćemo predočiti stanje i predložiti mere za rešavanje ovog problema.

 

Cilj akcije je u potpunosti realizovan. Ostvareno je lepo druženje jer staza nije bila fizički zahtevna (što smo izbegli zbog loših vremenskih prilika).

 

Nadamo se da ćemo planirane aktivnosti uspešno realizovati. 

MONITORING TOKA REKE BORANjE U DONjOJ TREŠNjICI

Problem ruralnog otpada je sve prisutniji. Na linku se mogu pogledati neka od tih smetlišta:

Planinarsko-biciklističko sportsko udruženje "Šarena bukva" Radalj, Mali Zvornik: SMETLIŠTA

Problema smetlišta u ruralnim delovima mnogi nisu svesni. Drugi okreću glavu. Ono što je najvažnije, problem je prisutan ali se ne rešava.

Primećeno je da ljudi smeće najčešće bacaju u reku ili u potok.

 

Iz tog razloga PREDLAŽEMO sledeću akciju (prvu u nizu):

 

MONITORING TOKA REKE BORANjE U DONjOJ TREŠNjICI

 

Cilj akcije: Slikati sve smeće u reci i na obalama reke od Lokaliteta Skakavac do ušća reke Boranje u Drinu u Amajiću kako bi se dijagnostikovao obim problema na osnovu čega bi se predložile mere lokalnoj samouporavi.

 

Posebne veštine: Neophodna je grupa fizički spremnih pojedinaca koji bi mogli da se približe svim lokacijama.

 

Potrebna oprema: Adekvatna odeća i obuća, telefoni ili fotoaparati kojima se može kvalitetno fotografisati. Opciono, poželjan je i dron.

 

Logistika: PBSU „Šarena bukva“

Druga udruženja: Usruženje sportskih ribolovaca u Malom Zvorniku, PEU „Korak“ Zvornik, PK „Mladost“ Zvornik.

 

Učešće dece i mladih: Pozvati učenike OŠ „Nikola Tesla“ Velika Reka i omladinu Donje Trešnjice.

 

Realizacija akcije:

– Odlazak automobilima iz Amajića do Skakavca (poslednja stanica).

– Raspored zaduženja uz isticanje mera opreza i zaštite.

– Realizacija monitoringa i foto / video dokumentovanja.

– Sakupljanje materijala na kraju toka.

– Zakuska i osveženje.

– Odvoženje vozača do svojih automobila radi povratka.

 

Izveštavanje: Na sajtu PBSU, na sajtu škole, lokalni mediji (opštinska glasila), lični profili na društvenim mrežama.

 

Dalje aktivnosti: Na istni način uraditi monitoring rečnih tokova u Velikoj Reci, Radalju i Donjoj Borini.

 

Vrme realizacije: Nedelja 30. mart. Okupljanje u 9:00 časova. Kraj akcije oko 13:00 časova.

ŠTA NAS ČEKA U 2025. GODINI

U ovoj godini planirano je nekoliko aktivnosti:

1. Rad na pokretanju arheoloških istraživanja na ostacima crkve iz IX veka lokalitetu Podgaj, Velika Reka;
2. Rad na pokretanju arheoloških istraživanja na ostacima crkve na lokalitetu Grad, Amajić;
3. Rad na monitoringu problema Ruralnog otpada tokom reka Boranje, Rečice, Radaljske reke i Donjoborinske reke;
4. Dalji rad na mapiranju smetlišta u ruralnim delovima opštine Mali Zvornik.

Zajednički CILJEVI u svim ovim aktivnostima su:

1. Promovisanje turističkih potencijala u opštini Mali Zvornik;
2. Osvešćivanje ekoloških problema u opštini;
3. Isticanje uticaja i doprinosa planinara i ljubitelja prirode u ovim procesima;
4. Uključivanje dece i mladih u navedene aktivnosti;
5. Izraditi konkretne predloge za unapređenje turističke ponude opštine i za prevazilaženje uočenih problema;
6. Promovisanje aktivnosti u medijima.

U periodu januar - mart 2025. godine u više navrata posećeni su lokaliteti ostataka dve navedene crkve. Animiran je arheolog Verica Tanasić, sa područja naše opštine. Sa trešnjičkim sveštenikom ostvaren je kontakt sa namesnikom Eparhije šabačke i čeka se kontakt sa Episkopom. Za ekološke akcije ostvareni su kontakti sa ekološkim aktivistima iz redova prosvetnih radnika i sa planinarskim udruženjima iz Zvornika.

Sledi opsežna akcija u Donjoj Trešnjici.

VREDNA ARHEOLOŠKA NALAZIŠTA

Diplomirani master arhrologije, Verica Tanasić, potvrdila je neka zanimljiva saznanja do kojih smo došli. Njen rad otvorio je mnoge nove zanimljive teme i sa stručnog stanovišta objašnjava neke istorijske znamenitosti. Ovo je samo jedan mali deo onoga što je Verica istraživala:

Na teritoriji opštine Mali Zvornik koja pripada Šabačkoj eparhiji postoji oko 12 interesantnih arheoloških lokacija na kojima sam prilikom prikupljanja građe ѕa svoj Diplpmski rad odbranjen na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu 2008.godine sa temom Srednjovekovni nadrgobni spomenici na teritoriji opštine Mali Zvornik evidentirala, mapirala, fotografisala, nacrtala i napravila plan skice svih srednjovekovnih 12 grobalja. Među njima najiteresantnije je groblje u naselju Velika Reka na kom su danas vidljivi nadgrobni spomenici tipa usadnik sa urezanim ukrasima na prednjoj strani, a vidljivi su i ostaci kamenog zida nekog objekta za koji se može pretpostaviti da je ostatak crkve i to kružnog oblika što može da ukazuje na crkvu rotondu koja se datuje u 9.stoleće.

Arheološka ekipa je 1976. godine bila na ovom terenu u cilju beleženja svih lokaliteta u Podrinju. U Podgaju, na ušću Riječice u Veliku Reku, zabeležila je lokalitet Rimsko groblje. Usred groblja primećeni su otaci temelja neke zgrade ozidane lomljenim kamenom u krečnom malteru. Debljina temaljnog zida je 1m. Po predanju, ovo su bile ruševine manastira kog je podigao neki knez Vukoje (Vasiljević, 1976, 167). Hrišćanstvo su Sloveni u ovim krajevima primili u drugoj polovini 9. stoleća posredstvom sremske episkopije osnovane 665. godine sa centrom u manastiru Sv. Dimitrija.     

Godine 927. spski knez, Časlav, osniva srpsku državu u čiji sastav ulazi i Podrinje. U ratnom sukobu sa Mađarima 960. godine na obali Save, knez Časlav je ubijen, a deo njegove države ulazi u sastav mađarske države.

Kraće vreme od 976. do 1017. godine Podrinje je ulazilo u sastav makedonskog  carstva pod carem Samuilom. Prestonica carstva je bila u Ohridu. Dotadašnja ohridska arhiepiskopija podignuta je na rang patrijaršije. Sremska i beogradska episkopija, koja je delimično zahvatala oblast Podrinja, ulazile su u njen sastav.

Po uništenju Samuilove države od Vizantije, Podrinje se ponovo našlo pod okriljem vizantijske vlasti. Prostrana teritorija carstva podeljena je na velike vojno-administrativne jedinice, teme, čiji su upravnici imali vojnu i civilnu vlast. Podrinje je bilo u temi Paradunavon (Vasiljević, 1982,74).

Rimsko groblje kod ušća Riječice u Veliku Reku danas je, severno od lokalnog puta koji se odvaja od magistrale, Loznica-Ljubovija, uz tok Velike Reke. Groblje je obraslo gustom vegetacijom, a prostire se približno 100 m uz lokalni put, gde savremeno groblje porodice Mićić, sa 5 grobnih mesta i najstarijom sahranom iz 1948. godine, predstavlja granicu na zapadu.  Lokalitet Rimsko groblje čini 15 kamenih nadgrobnih spomenika  do kojih se moglo doći  i na desetine nadgrobnika kojima je prilaz onemogućen, a ima i onih koji su samo jednim svojim malim delom vidljivi na površini zemlje. Za njih je potrebno stručno otkopavanje da bi se utvrdile njihove dimenzije i oblici. Nadgrobni belezi su u obliku usađenih kamenih ploča, klesanih od lokalnog krečnjaka i granita. Postavljani su iznad glave pokojnika na zapadnoj strani groba. Verovatno su grobne jame postavljane u redove pravcem sever-jug jer moguće je i na osnovu ovog malog broja nadgrobnih spomenika uočiti te redove. Ploče su uglavnom četvorougaonog oblika. Na samo dva spomenika, br. 04 i 06, nisu uočeni tragovi ukrasa, dok svi ostali imaju ornament rađen urezivanjem ili klesanjem u vidu jednostavnog jednakokrakog krsta, više krstova, razgranatog krsta, krsta u krugu, antropomorfnog krsta i polumeseca. Od svih motiva najviše je zastupljen razgranati, kao i antropomorfni krst. Sudeći po spomenicima ovo groblje se može datovati u 18-19. stoleće.     

Oko 300 m zapadno od groblja je porodična kuća Pavla Mićića. Deda Pavle je pre nekoliko godina kopao temelj za šupu i naišao na veliki kamen u obliku, kako on kaže, „mrtvačkog snduka“. Ne znajući šta je to, odlučio je da ga izreže na ploče debljine oko 10 cm i napravi devet stepenika koji vode na trem kuće. Stepenište ima širinu preko 1,5 m , a svaki stepenik je širine oko 20 cm. To bi značilo da je mramor bio visok verovatno 1 m, dugačak preko 1,5 m  i bio je isklesan od  sivog peščara.

Što bi značilo da je u blizini bilo i groblje koje bi se datovalo u 14/15.stoleće.

Takođe u naselju Donja Trešnica postoji lokalitet tzv. Grad koji na vrhu stene na zaravni ima ostatke kamenih zidova za koje je profesor Đorđe Janković tvrdio da su u pitanju ostaci crkvene građevine. Ova crkva vezuje se za rudnike u Donjoj Trešnici tokom srednjeg veka.

Kao prvi rudnici u ovoj oblasti pominju se Tršnjica  i Lipnik 1319. godine kada su bili u posedu kralja Milutina. U Donjoj Trešnjici pri ušću reke Trešnjice u Drinu vidljivi su ostaci utvrđenja, a u susednim njivama nalaze se ostaci naselja i temelji crkve koju su podigli dubrovački trgovci i zakupci rudnika. Rudnik u Crnči pominje se 1367. godine gde su takođe boravili dubrovački rudari i trgovci (Dinić, 1978, 50). Snažan zamah rudarstvo dobija u vreme Despotovine kada se pored navedenih javljaju i nova rudarska mesta: Krupanj, Zajača, Borina i Velika Reka. Glavni nosioci rudarske aktivnosti i u ovim rudnicima bili su Dubrovčani.

U podrinskim rudnicima uglavnom se radilo na dobijanju srebra. Despot je imao naročitu korist od rudarstva jer je od zakupaca dobijao deseti deo od istopljene rude i prihode od carine koju su plaćali trgovci za rudu i drugu robu na putevima kojima su prevozili tu robu. Jedno vreme podrinski rudnici činili su celinu sa srebrničkim rudnikom koji je bio gigant među onovremenim rudnicima (Vasiljević, 1976, 169). 

ZAŠTO JE SVE MANJE DECE U ŠETNJAMA

Nesumnjivo je da sedelačni način života uzima svoj danak pa sve manje učenika i dece planinari. U našim akcijama bivalo je po 40 mladih učesnika. Veliki deo dece od 7 do 11 godina je pešačio.

Međutim, deca su sve manje orijentisana na aktivnosti napolju i u prirodi. Potrebno je obući se adekvatno, biti izložen određenom fizičkom naporu, znojenju, prašini što se ne sviđa deci a još više roditeljima. Tko se radije opredeljuju za neke sportove koji se treniraju u salam.

Takođe, u planinarenju nema tekmičenja, osvajanja medalja i slično, pa i to doprinosi ovoj pojavi.

Najbolje rešenje bilo bi uvođenje planinarenja kao vid slobodnih i vannastavnih aktivnosti u škole.

Stazama Milenka Nedića

Dana 3. 11. 2024. godine 136 planinar iz 12 društava pešačilo je u Malom Zvorniku od autobuske stanice do Radakovih voda u akciji Stazama Milenka Nedića u organizaciji PD MLADOST iz Zvornika. U ovoj akciji uzeto je učešće.

Iako je dan bio siv, druženje je bilo dobro a akcija uspešno realizovana. Mladen Mićić, predsednik udruženja uključio se i u organizaciju događaja.

PROBLEM RURALNOG OTPADA

Problem ruralnog otpada je veoma prisutan u našoj opštini, ali se o tome neopravdano malo zna. Ruralni otpad nastaje iz dva razloga.

PRVI razlog je taj što ljudi u svim seoskim naseljima, pa i  u najzabačenijim zaseocima, moraju da bacaju smeće. To se, nažalost, čini u blizini, bacanjem u potok ili obližnju šumu. Vremenom, spiranjem kišnice, vetrom, delovanjem životinja, taj otpad se raznosi i do 100 metara niže od mesta bacanja.

DRUGI razlog je bacanje smeća od strane prolaznika, šumskih radnika i slično. Iako je ova količina manja, to ne znači da je manje štetna.

Posebno treba istaći da su na meti svi vodotoci u ruralnom području, ali i korito reke Drine i Zvorničkog jezera.

Postoji ideja da se mapiraju sva smetrlišta (ili bar najveći deo) u opštini, da se sačini mapa, a potom da se radi na rešavanju ovog sve većeg problema. Projekat bi morao da bude višegodišnji.

Deo naših napora po ovom pitanju može se videti na sledećem linku:

Planinarsko-biciklističko sportsko udruženje "Šarena bukva" Radalj, Mali Zvornik: SMETLIŠTA